Linh mục (1825 – 1858)
Ngày tử đạo: 06 tháng 10
Tôi có chết, mình lo săn sóc các con! Hãy hết lòng yêu thương các con!
Thánh Phanxicô Nguyễn Văn Trung sinh năm 1825 tại làng Phan Xá, tỉnh Quảng Trị. Mồ côi cha sớm, cậu được người mẹ hiền từ, đạo đức nuôi dưỡng và dạy dỗ trong đức tin. Cậu Trung kết hôn với thiếu nữ quê ở Phan Xá và sinh hạ bốn người con.
Theo truyền thống gia đình đạo hạnh, cậu Trung tận tâm giáo dục con cái. Mỗi năm vào mùa Chay thánh, khi có linh mục về giảng tĩnh tâm tại họ Phan Xá, vợ chồng con cái đều dọn mình sốt sắng lãnh nhận các Bí tích.
Với chức vụ cai đội, cậu Trung và mười một bạn đồng ngũ phải trải qua một cuộc khảo thí. Các bạn đồng ngũ, chỉ trừ cai đội Trung, hối lộ các quan khảo thí. Thế là mọi người trúng tuyển, nhưng chẳng may, các quan chia tiền hối lộ không đều nên xảy ra cãi vã. Câu chuyện đến tai vua Tự Đức và mười hai cai đội bị tù.
Năm 1859, dưới sự chỉ huy của phó đô đốc Rigault de Grenouilly, hải quân Pháp tấn công bờ biển Đà Nẵng. Vua Tự Đức cho các tù nhân: Hoặc tiếp tục bị tù, hoặc tòng quân diệt giặc. Với bạn hữu, cai đội Trung tình nguyện diệt giặc. Vua Tự Đức còn nghi kỵ lòng trung thành của binh lính có đạo nên bắt họ dâng hương và chà đạp Thánh Giá để bày tỏ lòng trung thành. Cai đội Trung không chịu nên bị tống ngục và chờ đợi bản án. Ông khuyên nhủ vợ mình: “Tôi có chết, bà bình an lo lắng săn sóc các con. Hãy hết lòng yêu thương các con, đừng tái hôn với ai nữa!”
Sáng ngày 06-10-1858, năm viên thượng quan cưỡi ngựa và sáu mươi lính đi bộ hộ tống ông đội Trung ra pháp trường gần chợ An Hòa. Cha Thoại đã nhờ người thông báo với ông đội Trung: Khi đến pháp trường, nhìn thẳng trước mặt và khi nhận ra một người đứng, miệng ngậm điếu thuốc đang cháy, người ấy là linh mục, hãy cúi đầu thống hối, nhận lãnh Bí tích Giải tội lần cuối. Nhưng vào giờ chót có sự bất đồng ý kiến giữa các thượng quan về bản án. Họ cho rằng nếu xử ông đội Trung có thể giúp cho quân Pháp có lý do chính đáng tấn công quân đội triều đình. Vì thế quan đình chỉ thi hành bản án và tấu trình về đại nội xin lệnh vua Tự Đức.
Đoàn người chờ đến 18 giờ chiều vẫn chưa có tin, liền kéo nhau vào quán nghỉ ngơi, và dẫn ông đội Trung đã bị trói cẩn thận đi theo. Chờ đến khoảng 20 giờ tối, chiếu chỉ vua Tự Đức gởi tới nơi ra lệnh xử tức khắc và đe phạt những quan đã dám xin ân xá cho ông.
Được tin, ông đội Trung hỏi tìm cha Thoại nhưng cha đã trở về vì tưởng ngày mai mới xử án. Lúc đó, ông liền quỳ xuống nền đất, xin đao phủ lấy vôi vẽ trên cổ hình Thánh Giá, để chứng tỏ mình trung kiên với Đức Kitô đến cùng. Sau đó, ông hiên ngang đưa cổ cho lý hình chém. Thủ cấp ông bị bêu ba ngày để làm gương, rồi mới được đem chôn. Hiện nay thi hài của vị chứng nhân được lưu giữ ở nhà thờ họ Dương Sơn.
Đức Piô X suy tôn ông đội Phanxicô Nguyễn Văn Trung lên bậc Chân Phước ngày 02.05.1909. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên hàng Hiển thánh.
Trích sách “Hạnh Các Thánh Tử Đạo Việt Nam”
Biên soạn: Hội đồng Giám mục Việt Nam
[1] Theo nghiên cứu của Tổng giáo phận Huế, thánh nhân họ Nguyễn chứ không phải họ Trần. Cháu ruột của ngài là cha FX. Nguyễn Văn Huy và dòng họ Nguyễn ở giáo xứ Phan Xá, Quảng Trị, đã xác minh. Người giáo xứ này không có họ Trần.
